«L’intent da sviar Müstair es fingià daspö vaira lönch, passa desch ons, in discussiun», declera Rafael da Silva, manader da progets da fabrica e suppleant dal schef dal district 4 da l’Uffizi chantunal da construcziun bassa (UCB) cun basa a Scuol. Cha’l trafic pesant, ils camiuns, passaivan fingià quella jada sülla Via Prövis suot cumün oura per evitar las strettüras tras cumün, cuntinuescha’l. Perquai d’eira quista Via Prövis predestinada pel sviamaint da Müstair, sco ch’el disch. Il perit dà ün sguard retrospectiv al principi da las lavuors.

Gnü d’allontanar material palüdus
«Il prüm proget d’eira gnü publichà dal 2011, causa divers recuors s’haja però stuvü til reelavurar», infuorma l’indschegner da fabrica da Silva, «dal 2016 füss tuot stat pront per cumanzar a fabrichar, ma lura haja dat pro la clostra da Müstair plüs müdamaints chi han gnü influenza sül proget.» Il proget final es lura gnü approvà da l’on 2018 e l’on passà ha l’UCB cumanzà a realisar il sviamaint. Il prüm hana tut per mans la via da la vart vest dal cumün, miss aint las lingias da chanalisaziun e da meteor e fabrichà ün marchapè. «Alch chi ha pretais l’on passà ün pa daplü lavur es statta suot cumün la fundamainta da la via», manzuna il perit, «qua d’eira material da palü cun aint fich bler’aua, perquai vaina stuvü müdar oura tuot il material suot la fundamainta.»

Retard causa chats archeologics
L’etappa da quist on ha manà sü vers la clostra ed oura vers il cunfin cun l’Italia. «La prüma part ha funcziunà fich bain, tuot tenor termins, ma cun cumanzar la lavur lung ils mürs da la clostra sun gnüts a la glüm structuras, stizis da temps fich vegls», infuorma Rafael da Silva. Las prosmas eivnas han lavurà impiegats dal Servezzan archeologic grischun sün quist plazzal da fabrica. «Da mai fin la mità d’avuost han noss archeologs perscrutà la part nord da la via chantunala lung la Clostra Son Jon a Müstair», disch l’archeolog chantunal Thomas Reitmaier. Quels han fat exchavamaints e documentà tuot ils chats: «I s’ha scuvert tanter oter restanzas d’ün chanal d’aua da temps carolingics e restanzas d’ün mür chi pudess esser stat il mür vegl dal sunteri», disch Reitmaier ed agiundscha cha l’analisa dals chats nu saja amo conclüsa. Subit chi’d es stat pussibel, ha l’UCB cuntinuà cullas lavuors pel sviamaint.

Be amo la surtratta fina da la via
«Uossa esa uschea cha nus vain fini las lavuors d’impressari», declera Rafael da Silva, «quai vala eir pella cuvrida da la via, il catram es uossa sülla via, in lündeschdi han ils lavuraints asfaltà eir ils marchapeis.» Ils impiegats dal Provedimaint Electric Val Müstair han installà ils candelabers lung la via. «Quai ans pussibiltescha da montar a fin las signalisaziuns, quella lavur prevezzaina da far quist’eivna chi vain», disch l’indschegner da fabrica, «davo esa amo dad inverdir e lura es la lavur d’ingon evasa.» Da l’on 2021 vegnan lura realisadas las ultimas lavuors: «Tuot la via dal sviamaint gnarà surtratta amo cun catram fin.»

Autur: fmr/fa