Las s-charpas d’eiran massa grondas ed ils skis massa lungs, però l’aventüra svess ha fuormà sia vita. La paschiun da Marco Loher da Scuol es da far turas da skis. Imprais vaiva’l vairamaing cuschinunz, ma davo quella prüm’aventüra d’inviern sün ün piz, ha’l lià scha ma pussibel las pels süls skis ed es chaminà illa natüra. La paschiun d’eira uschè gronda, cha insacura ha’l miss a lö il sdun ed ha fat our da seis hobi ün manster. Marco Loher s’ha ingaschà davant e davo las culissas in differents affars da sport. Uschè ha’l pudü observar a la front sco cha ir in turas es dvantà ils ultims ons ün sport da trend. Il svilup es stat enorm ed i para cha ir in tura es il sport perfet dürant la pandemia dal coronavirus. Giodair la natüra dalöntsch davent da las invasiuns da turists, esser liber chaminond, esser flexibel e pudair decider svess il tempo. Eir las pendicularas sun seguidas als trends e spor-dschan daspö pacs ons, cha’ls interessats possan chaminar la saira lung las pistas da skis dal fuond da la val fin i’ls restorants da muntogna. A Scuol per exaimpel vala quista sporta dürant la stagiun da skis mincha gövgia saira.

MottUp da Ftan sün La Palma
Eir Marco Loher s’indentifichescha culla nouva sporta ed el ha organisà insembel cun Berni Tschaler e Daniel Malgiaritta fingià in marz dal 2019 la prüma jada la cuorsa da not MottUp da Ftan fin pro’l restorant La Palma i’l territorit da skis da Motta Naluns. Passa 100 partecipantas e partecipants han tut part a la premiera e giodü la nouva sporta. La seguond’ediziun vess gnü lö vairamaing quist on. Ma causa il coronavirus ha quella stuvü gnir desditta. Daspö il principi da december as poja uossa s’annunzchar per l’ediziun 2021 chi varà lö als 19 marz. Sco cha Marco Loher quinta, sarà la partecipaziun limitada sün 50 persunas. Ils partecipants pon tscherner tanter duos tragets. Per quels chi dan gas, cumainza la cuorsa pro la staziun giosom da la s-chabellera da Ftan ed il böt es pro’l restorant La Palma. Il traget es 4,62 km lung e 707 m differenza d’otezza. Quels chi vöglian chaminar ün pa plü pachific pon tscherner il traget chi cumainza pro la staziun da muntogna a Prui e finischa medemmamaing pro’l restorant La Palma. Quist traget es 1,85 km lung e masüra üna differenza d’otezza da 312 meters. Pel mumaint es il comitè d’organisaziun landervia ad organisar ils detagls da la cuorsa ed els spereschan cha l’ediziun 2021 nu dvantarà darcheu victima dal coronavirus. «Nus preparain eir ün concept da sgürezza sco quai chi vain pretais», quintan ils organisatuors e speran eir sül san inclet dals partecipants.

Fat il pass ill’independenza
Las sfidas cha’l coronavirus porta cun sai, cugnuoscha Marco Loher bain avuonda. Però el nu’s lascha far temma da la pandemia. Anzi, el ha dafatta gnü cun sia duonna Anna Ursina il ris-ch da far quist utuon il pass ill’independenza e fundar, 18 ons davo sia prüma gita in muntogna, seis agen affar da sport a Scuol. Illas anteriuras localitats da la butia da sport da Hanin Conradin, chi sun stattas divers ons vnalas, han Marco ed Anna Ursina Loher Stupan drizzà üna butia aposta pel sport da muntogna cun üna vasta sporta d’equipamaints per ir in tura per principiants ed avanzats. «Nus pudain cusgliar bain ed accumplin tuot ils giavüschs», quinta il perit paschiunà. Cun seis affar voul el as specialisar in quista nischa, sia butia sül Stradun a Scuol dess esser ün lö d’inscunter e da cussagliaziun per tuot ils aderents dal sport da turas. El s’ingascha eir insembel culs producents e furnituors pel svilup ed il perfecziunamaint dal material. Mai eir amatuors da chaminar in muntogna e tuot quels chi sun paschiunats da la disciplina telemark chattan ün center da cumpetenza illa nouva butia a Scuol.

Differentas categorias da sportists
Sco eir pro la cuorsa MottUp definischa Marco Loher duos categorias da sportists da turas. D’üna varat ils alpinists tradiziunals chi vöglian rivar sün mincha piz. Quels sun specialists e s’interessan e s’infuorman a reguard la situaziun da naiv e lavinas e planiseschan lur turas consequentamaing. E la seguonda categoria s’ha apunta sviluppada ils ultims ons cun sportists chi chaminan süllas pistas preparadas, chi pachific e giodand, e chi sün prestaziun e plü bleras jadas co pussibel. Marco Loher nun es be inchantà da quist svilup. «Quai porta cun sai eir differents privels», quinta’l. Tant plü important saja perquai eir, da cusgliar bain a sia cliantella e da tilla render attent a las difficultats ed als privels sün pista ed in muntogna. El nu prouva perquai be da vender il set perfet, dimpersè da preparar ils skiunzs da turas eir sün tuot las eventualitats chi pudessan capitar chaminond illa natüra.

Text: Nicolo Bass