Vairamaing es l’expressiun «üna vita da chans» tradiziunalmaing magara negativa. Quella es tschientiners d’ons veglia e descriva üna vita miserabla, devota e plaina da lavur. Fingià i’l 16avel tschientiner esa gnü scrit la prüma vouta d’üna vita da chans. Suvent gnivan ils chans dovrats ill’agricultura ed els gnivan maltrattats. 

Quai s’ha müdà cumplettamaing: Hoz ha ün chan plüchöntsch üna vita da rai. Els vegnan glischats, das-chan durmir in let, survegnan il meglder da mangiar, fan il bogn e van pro’l cuafför ed han daplü drets co il partenari. Hozindi vegnan els – ils meglders amis da l’uman – maladüsats da bunura fin saira. Perquai füssa vairamaing da scriver intuorn la definiziun actuala d’üna «vita da chans».

Quia esa forsa da dir, ch’eu nu sun grond ami da chans. Eu nu douvr ün chan per restar in movimaint (eir schi fess forsa dabsögn) e per cumpensar cha’ls uffants sun fingià creschüts ed our d’chasa. Pro mai es amo adüna mia duonna in prüma plazza (e sperain eir suotsura) ed eu prouv d’accumplir seis giavüschs. Precis perquai vaina visità quist’eivna, in occasiun d’ün anniversari raduond sainza tarri-tarrà, il zoo da Turich. E quia vaina contemplà ün di in lunga la vita da liuns, tighers, elefants, giraffas e bler oter plü. Ed adonta cha tuot quistas bes-chas sun vairamaing serradas aint, vivan quellas üna vita da rais a Turich. E la megldra vita da chans han ils duos coalas Mikey e Milo: sco suot drogas da las föglias d’eucaliptus – chi sun vairamaing da tössi – giaschna simplamaing tuotta di. 

Columna: Nicolo Bass

Fotografia: Albert Schmidmeister/Zoo Zürich