La Lia Rumantscha ha chattà d’incuort ün nouv secretari general. Diego Deplazes vain ad entrar in uffizi quista stà. Ed in var ses mais esa a fin per Johannes Flury sco president da la Lia Rumantscha. Ils 30 october elegian delegiadas e delegiats seis successur – o sia successura. Il nouv president o la nouva presidenta da la Lia Rumantscha vain striunà our dal chapè.
Da favorisar es probabelmaing üna duonna. Perquai ch’üna tschientina da duonnas ha fingià protestà publicamaing l’on passà, davo l’elecziun d’ün hom sco secretari general, chi’s douvra uossa üna duonna al timun da l’uniun tetala. Citat original: «E nus lain cha specialmaing ün post vain occupà d’üna duonna. Il plü ot e plü visibel post da la Rumantschia: il post da presidi da la Lia Rumantscha. Quista jada stoja esser üna duonna. Id es nairas uras!»
Ed uossa as metta planet in movimaint il carussel da candidatas e candidats pel post pretensius – ün post cumbinà cun avuonda lavur e paccas arbajas. Il prüm stumpel al carussel ha dat quists dis la Surselva Romontscha. In üna charta a sias commembras e seis commembers manzunescha l’uniun affiliada – sper divers affars actuals – eir l’elecziun dal presidi. Ella fa avertamaing la dumonda per candidaturas. E la Surselva Romontscha descriva güst svessa il profil cha quista persuna vess d’accumplir.
Quist profil para a mai amo tuot interessant da tour suot la marella, sperond cha la Surselva Romontscha nu piglia in mal quista «analisa» pac seriusa. Damaja, güzzai las uraglias!
La Surselva Romontscha scriva: «I douvra üna persuna radschunaivla, chi metta las prioritads dal muond rumantsch avant las finamiras persunalas e particularas.» – Voul quai dir cha’ls presidents dal passà d’eiran pac radschunaivels ed han gnü quasi üna «hidden agenda» persunala dürant lur temp d’uffizi, quasi üna «Jau-SA» (Ich-AG)? Co es quai stat exact pro vus, preziads Johannes Flury, Vincent Augustin, Duri Bezzola, Jost Falett, Chasper Pult e tuot la brajada masculina? Quai füss pelvair üna tesa brisanta cha quels homens vessan lavurà surtuot pel profit persunal!
Tuornain pro’l «profil presidial» da la Surselva Romontscha. Quella scriva a seis commembers: «Quella persuna nu das-cha esser qualchün chi separa, mabain chi unischa.» – Schi, quai dvainta planet il mantra rumantsch: las persunas-clav illa Rumantschia ston savair unir, procurar per la pasch linguistica, ellas nu das-chan polarisar, ellas ston tscherchar il cumpromiss, savair calmar las uondas etc. Insomma, il motto sto esser da nu dar in ögl, da nun avair ün’opiniun decisa chi pudess forsa provochar o clamar in vita spierts chi paraivan fingià dalönch sbandits.
E la Surselva Romontscha scriva per finir amo che chi vegnan ad esser las circumstanzas, cun las qualas la persuna vain ad esser confruntada: «La Rumantschia es ün construct fich cumplex e suvent greiv da chapir.» – Quai tuna labirintic! Ma cun üna tala de-scripziun dal cosmos cumplichà rumantsch, gnaraja greiv da persvader ad inchün da candidar. I tuna plütost d’üna sfida per Indiana Jones o Lara Croft.
Per defender il «profil presidial» da la Surselva Romontscha: Probabelmaing tuness la descripziun fich sumgliainta, sch’ella gniss our da la penna da l’Uniun dals Grischs, da l’Uniun da las Rumantschas e dals Rumantschs da la Bassa o da l’Uniun per la Litteratura Rumantscha o perfin da la Lia Rumantscha svess. Damaja daja ün grond consens in Rumantschia. I regna pasch ed i sto restar paschaivel.
Ma in quista nüvla tevgia e ferm paschaivla va tenor mai a perder il sal e paiver – e surtuot il past principal. Perche? – Eu per mia part sun plü gugent in cumpagnia la saira cun persunas cun ün’opiniun clera, cun uraglias avertas ed ögls alerts pel cumbat d’ideas, persunas chi han üna persvasiun ed improvan da’m persvader cun gust da lur aign’idea, persunas chi han gugent la confruntaziun ed il disput, persunas chi han ideas, witz ed il curaschi d’exprimer tuot quai. Pel solit vegnan talas sairadas bler plü lungas, sco scha la suletta finamira da la saira stess esser da mantgnair la pasch chi’d es insomma fingià stabilida cun sezzer insembel vi da la medemma maisa. L’amur per l’armonia po esser ün killer. Armonia, consens e cumpromiss pon bain esser finamiras e tenutas salüdaivlas e necessarias. Ün program concret nu sun ellas intant brich.
Perquai: Eu vuless cha infin october as mettan a disposiziun persunas chi han gust e svung da la carica, persunas chi vezzan quant divers e divertent cha quist muond rumantsch po esser, persunas chi han almain trais bunas ideas in che direcziun chi pudess ir e chi mettan eir in dumonda quai chi’d es gnü fat e ragiunt i’l passà.
Da quellas persunas daja. Eir duonnas.