Bainbod cumainza darcheu la stagiun da sgiar la prada. Lapro poja capitar cha l’ün o l’oter usöl da chavriöl dvainta victima da la maschina da sgiar. Perquai vaivan inizià da l’on 2017 ils chatschaders da la società Tasna la tschercha d’usöls da chavriöls cun üna drona. Cun success s’haja introdüt quista metoda da tschercha sün bod tuot il territori da chatscha dal district 10. Quist district tendscha da Ftan fin a Samignun. Uossa tscherchan ils chatschaders persunas chi güdan pro’l salvamaint d’usöls da chavriöls. Andrea Carpanetti, il president dal district 10 da l’Uniun grischuna da chatschaders da patenta e coordinatur da l’acziun per Ftan fin a Sent, declera l’ingaschamaint dals chatschaders per quist’acziun.

FMR: Ingon vain realisada per la tschinchavla jada l’acziun dal salvamaint d’usöls da chavriöl. Andrea Carpanetti, co s’ha sviluppada quist’acziun dürant quist temp?
Andrea Carpanetti: Il salvamaint d’usöls da chavriöls s’ha sviluppà fich bain. Plü o main as partecipeschan tuot ils paurs a noss’acziun. Ma eir da la vart dals agüdonts, la majorità d’els sun chatschaders, es l’ingaschamaint grond. E lura eschna eir dependents da l’ora. Pro bell’ora es il temp dal salvamaint cuort ed intensiv. L’on passà vaina salvà tanter Ftan e Martina passa 40 usöls da chavriöl. Lapro vaina controllà 220 hectaras prada e’ns ingaschats totalmaing passa 180 uras dürant 28 dis.

Quist’acziun es gnüda iniziada dals chatschaders, perche quist ingaschamaint?
L’intent principal es d’evitar cha las bes-chas hajan da patir. Ed uschè survegnan ils usöls la pussibiltà da crescher.

Daja amo ulteriurs ingaschamaints dals chatschaders a favur da l’ambiaint?
Schi, qua daja diversas acziuns da custodi. Nus marcain per l’inviern las zonas da quietezza per la sulvaschina e güdain pro cha quellas vegnan eir resguardadas. Da prümavaira allontanaina tanter oter i’l god las saivs da protecziun dals bös-chs giuvens o fain liber scarpadas da frus-chaglia per cha’ls utschels possan far lur gnieus. Üna lavur chi’d es uossa güst’actuala es da güdar als ruos-chs chi van a frajas da traversar la via.

La drona es l’instrumaint important pro’l salvamaint d’usöls da chavriöl. Cun quantas dronas svolaivat?
Nus svolain cun trais dronas. Davo cha nus vain controllà tuot il prà culla drona sto il paur subit sgiar quel. Ils usöls cha nus chattain mettaina a l’ur dal prà suot üna chaista. E plü tard davo ün di tils laschaina darcheu liber. Perquai esa important cha davo cha nus vain controllà il prà gnia quel eir güsta sgià.

Che abiltà as stoja avair per güdar?
I’s sto esser pront da star sü a bunura bod. Las acziuns düran per regla la bunura da las tschinch fin a las nouv e quai da la fin da mai fin la mità dal mais lügl. Ed i nu’s sto esser chatschader. Persunas interessadas pon jent s’annunzchar pro mai.

Text: fmr/afi