La fin d’eivna passada ha decis il suveran da Zernez da vender üna parcella a Ruzön per realisar ün stabilimaint cun plüssas abitaziuns per indigens. Eir oters cumüns in Engiadina, per exaimpel il cumün da La Punt-Chamues-ch per manzunar be ün, s’ingaschan per daplü spazi da viver, respectivamaing per daplü prümas abitaziuns pajablas per la populaziun indigena. Perche in blers lös in Engiadina es la situaziun magari acuta, sco per exaimpel a Scuol: Chi chi tschercha nempe actualmaing ün’abitaziun a fit per lunga dürada i’l plü grond cumün da la Svizra, douvra nerva e pazienza. La glista da prümas abitaziuns a fit chi sun o vegnan libras es quasi vöda. Quista glista vain actualisada minch’eivna da collavuratuors da la destinaziun turistica Engiadina Scuol Samignun Val Müstair SA (TESSVM) e minchün chi voul fittar si’abitaziun a lunga dürada ad indigens po annunzchar ed as laschar registrar. Eir la sporta süllas plattafuormas üsitadas es maigra. Uschè preschainta per exaimpel la pagina da comparis.ch ün’unica abitaziun per indigens per fittar a lunga dürada a Scuol. Eir illas medias socialas as lascha badair la frustraziun dals indigens, e da quels chi vöglian gnir indigens, a reguard la mancanza d’abitaziuns per indigens ed i vain discus a tuot pudair.

Gronda priorità pel capo cumünal
Eir il capo cumünal da Scuol es consciaint da la situaziun. «Il bsögn es avantman ed acut, in special ils ultims duos ons haja dat ün grond müdamaint, las reservas d’abitaziuns sül marchà sun gnüdas occupadas o vendüdas infra cuort temp», respuonda Christian Fanzun sün dumonda. Eir la situaziun da la pandemia dal coronavirus ha gnü influenza sül marchà d’abitaziuns. Uschè han differentas persunas da la Bassa, chi gnivan regularmaing e plüssas jadas l’on in vacanzas, tut a fit abitaziuns a lunga dürada a Scuol e contuorns per pudair mütschir las fin d’eivnas da la fuolla da glieud illas grondas citads. Per Christian Fanzun sco capo cumünal ha quista tematica üna gronda priorità. «La suprastanza cumünala fa cuntinuadamaing dis da strategia per discuter models e fuormas o cumbinaziuns in chosa», quinta’l ed agiundscha, «nus fain actualmaing eir uorden cun l’adöver dals stabels cumünals ed in quels füssa facilmaing potenzial per ütilisar.»

Ideas per s-chaffir spazi per abitar
Sco cha’l capo cumünal da Scuol quinta, haja gnü lö ultimamaing ün lavuratori in connex culla revisiun actuala da las zonas. Cha in quist lavuratori sajan gnüdas preschantadas eir ideas per s-chaffir spazi per abitar. «Quistas ideas sun uossa in examinaziun», declera’l. Fanzun renda attent, cha eir il promotur d’economia dal cumün da Scuol fetscha insembel cun l’uffizi da fabrica differentas ponderaziuns in connex culla revisiun da las zonas. «Per exaimpel il viver hibrid füss ed es uossa fingià pussibel illa zona schlargiada dal cumün», agiundscha’l.
Sco cha Niculin Meyer, il promotur d’economia dal cumün da Scuol, declera, vulessan e dessan attrar, tant l’incumbenza dal svilup dal lö da viver (Standortenwicklung) sco eir la promoziun da l’economia, daplü persunas chi vegnan a viver ed abitar a Scuol. E cha quellas voulan finalmaing eir chattar abitaziuns. «Usche as basan il svilup economic e turistic sco eir la qualità dal lö da viver sülla premissa chi detta avuonda spazi d’abitar – che chi nun es adüna il cas», disch Niculin Meyer.

Differents progets in trais-cha
Adonta da tout las fadias dals respunsabels dal cumün da Scuol, sülla situaziun actuala nun han quellas ingün’influenza. Quellas vegnan a portar früts pür a lunga vista. A mez-lunga vista portan forsa differents progets privats chi sun in trais-cha ün amegldramaint. Uschè dessan gnir fabrichadas duos ulteriuras chasas cun totalmaing ot abitaziuns dal proget Monolit. Sco cha Leta Steck-Rauch dal büro d’architectura e planisaziun Fanzun AG quinta, prevezzaiva il proget Monolit da prüma innan nouv stabilimaints, da quels sun set stbilimaints fingià realisats. Eir il proget da l’anteriur Hotel Lischana para da surgnir nouv vent. Sco cha l’architect e possessur Burtel Oprandi quinta, esa previs da cumanzar quista stà culla fabrica dals duos stabilimaints cun 23 abitaziuns d’aigna proprietà chi sun adattadas eir per persunas cun impedimaints. Seis böt es però da vender las abitaziuns e na propcha da dar a fit. Abitaziuns per indigens chi vöglian tour a fit dessa dar invezza sül Stradun, visavia da la Banca chantunala. Quia prevezza Rico Caviezel, il possessur dal @-Center e da l’Arena Tech, da realisar ün stabilimaint cun var 17 abitaziuns grondas e pitschnas per indigens ed üna garascha suotterrana. El prevezza da pudair sbodar d’utuon la chasa existenta e da pudair cumanzar da prümavaira da l’on chi vain culla fabrica dal nouv stabilimaint.

Text: Nicolo Bass