Fös da muntogna, brunchs sün bains paurils, lampiuns e binderas svizras, bügls bain ornats – tuot quai sun chavazzins pels prüms avuost. Però qualchosa nu das-cha mancar pro quista folclora svizra, nempe il tun d’üna tüba in muntogna. Daspö plü o main 20 ons pissera la Gruppa da tübas Engiadina Bassa regularmaing per quista tradiziun. «Nus fain quai libramaing ed our da plaschair per la musica», quinta Bartel Demonti da Scuol. El organisescha e coordinescha ils termins. «Nus nun eschan però ingüna società, dimpersè simplamaing üna gruppa cun plaschair per l’instrumaint», declera’l. Bler plaschair s’inclegia. Perchè cha la gruppa cun tschinch musicantas e musicants s’inscuntra regularmaing üna vouta l’eivna, e quai dürant bod tuot on – «cun e sainza pandemias». Causa cha la gruppa nun es plü gronda co tschinch persunas, han els pudü exercitar bod adüna eir dürant ils ultims duos ons, pigliand oura quel temp chi d’eira proibi tuot. 

Annunzchar, chi chi’d ha interess

La Gruppa da tübas Engiadina Bassa as chatta mincha mardi saira illa Chasa Pravenda a Scuol per exercitar. «Scha qualchün ha interess, dessa’l simplamaing gnir speravia», disch Bartel Demonti. Natüralmaing eir cull’intenziun da chattar eir forzas giuvnas per lur gruppa da tübas. «Nus vain tuots üna tschert’età e füssan natüralmaing cuntaints scha nossa paschiun pudess cuntinuar», quinta’l. La gruppa as cumpuona actualmaing da persunas da Zernez fin Tschlin. Impustüt da stà e d’utuon suna la gruppa in differents lös e per differentas occasiuns. Quai per exaimpel per giubileums, nozzas, anniversaris, cults divins ed oters arrandschamaints publics. Ch’ün evenimaint particular, saja adüna darcheu eir il concertin Sün l’Alp Laret a Ftan. «E davo giodaina il bun giantar», quinta’l cun plaschair. Cha’ls concertins sajan adüna gratuits e sainza gascha. «Nus eschan cuntaints, scha pudain ir minchatant a tschaina insembel», agiundscha’l. Qua cha la gruppa nun es organisada sco società, nu survegn’la neir ingün sustegn finanzial dal cumün da Scuol sco otras societats culturalas. 

Ingüns experimaints musicals

Cumanzà vaiva tuot dal 2002 cun Jon Peider Cantieni e Jachen Fried. Quella jada faivan part eir duos Jauers da la gruppa da tübas. «Intant vaina però pers ün pa il contact culla Val Müstair», tradischa Bartel Demonti. El suna daspö passa desch ons illa gruppa da tübas. Sco bun musicant es el stat plü bod commember da la Società da musica Zernez ed ha lönch sunà eir il corn da chatscha e chantà i’l Cor viril Engiadina Bassa. Culla Gruppa da tübas Engiadina Bassa nu vöglia’l far ingüns experimaints musicals, «nus sunain impustüt las melodias tradiziunalas.» In tuot ha la gruppa da tübas ün repertuar da var 40 melodias. «Nus imprendain minch’on var trais fin quatter tocs nouvs», disch Bartel Demonti a reguard las ambiziuns musicalas. Cha uschè nu mütscha neir il plaschair e l’interess per la tüba, chi’d es dal rest ün instrumaint impustüt per sunar dadoura ed illa natüra. La prosma jada dudir la Gruppa da tübas Engiadina Bassa as poja in dumengia davomezdi in Val S-charl.

Text: Nicolo Bass