Il luf Barbin es nat insembel cun seis quatter fradgliuns in ün god dalöntsch davent. Els tschinch vaivan la cana da pitschens. Els han imprais bler, han giovà e natüralmaing eir fat üna o tschella baschatta. Insacura es gnü il di, cha la mamma ed il bap tils han radunats e tils tramiss in tschercha d’ün agen dachasa. In quist mumaint ha cumanzà l’aventüra per Barbin e cun l’agüd dal nanin Jaronas s’hal miss in viadi per scuvrir il muond. 

Braida Nesa da Scuol ha scrit l’istorgia dal luf Barbin sco lavur da matura dal 2021. «La tematica intuorn il luf es fich actuala ed eu n’ha stübgià co elavurar quella per mia lavur da matura. A la fin n’haja decis da scriver ün’istorgia our dal punct da vista da luf», quinta la giuvna studenta da Scuol. Sco lavur da matura ha ella lura realisà il cudesch chi’d es stat subit exaust. Vairamaing d’eira lura il tema per ella eir a fin – almain per ün temp. Ella vulaiva as concentrar pel stüdi da medicina veterinaria a Berna. Però l’interess pel cudesch es stat inavant enorm. 

Coexistenza tanter uman e luf

In occasiun da l’EBexpo 2023 ha Braida Nesa pudü tegner in man il plü nouv prodot ill’ediziun da Gammeter Media SA, nempe il cudesch Barbin in rumantsch e tudais-ch. «Eu sun fich cuntainta cun quista soluziun, precis uschè vaiva miss avant quai da prüma innan», disch Braida Nesa cun plaschair. In occasiun da l’exposiziun regiunala la fin d’eivna passada illa halla da glatsch Gurlaina a Scuol ha prelet sia mamma Anna Mathis Nesa our dal nouv cudesch per uffants sül stand da Gammeter Media e da la Lia Rumantscha. «Meis maniamaint illa coexistenza tanter l’uman ed il luf as poja leger i’l cudesch», disch Braida Nesa. Ella es persvasa chi detta üna pussibiltà da coexistenza, natüralmaing resguardond tschertas reglas per tuottas duos varts. Pro quistas reglas toccan per exaimpel eir masüras pella protecziun da las scossas ad alp cun «chanüffels» e saivs electricas. 

«Scha tü voust viver lönch ed in pasch, char Barbin, schi la bescha hast da laschar cun pos», racumanda il nanin Jaronas ill’istorgia da Braida Nesa. Ed eir scha Barbin nu laiva crajer, ha’l stuvü badair cun seis agen nas ed el ha tschüff ün squass in uorden. «Oramai saraja meglder da laschar star la bescha...», ha’l dit ed ha cuntinuà seis viadi in tschercha d’ün nouv dachasa. Plü tard ha Barbin chattà ün chavriöl chi giaiva zop: quai d’eira ün simpel butin. Il chavriöl nun ha plü da patir giond zop e Barbin nun ha da patir fom. «Scha tü vast eir in avegnir a chatscha in quista maniera, schi nu varast mai blers inimis», ha dit il nanin Jaronas lodond il luf. 

Tematica svaglia emoziuns

A Braida Nesa esa consciaint, cha’l luf es preschaint e cha la tematica svaglia emoziuns e chaschuna discussiuns. Adüna darcheu vain eir ella in contact culla tematica, per exaimpel dürant il temp ch’ella ha passantà cun seis fradgliuns e seis genituors ad alp, natüralmaing dürant ils sclerimaints pella lavur da matura, ma eir uossa dürant il stüdi da medicina veterinaria a Berna e d’utuon dürant sia prüma chatscha. Braida Nesa ha vuglü scriver ün’istorgia chi nu fa temma e neir üna chi glorifichescha la bes-cha rapaza. «Il böt d’eira da scriver ün’istorgia chi permetta a nus ed eir a generaziuns futuras dad inscuntrar il luf sainza pregüdizis», quinta la giuvna studenta da Scuol. 

Intant cha la prüm’ediziun sco lavur da matura es cumparüda cun pacs exemplars, es la versiun actuala gnüda surlavurada e tradütta in tudais-ch per ragiundscher e sensibilisar amo daplü lecturas e lectuors. Il cudesch biling es gnü illustrà cun skizzas finas dad Aita Puorger. La vernissascha ufficiala dal cudesch Barbin da Braida Nesa ha lö als 6 gün i’l Chastè da Zernez. 

Il cudesch biling da Barbin in tschercha da seis dachasa scrit in rumantsch da Braida Nesa, tradüt in tudais-ch da Martina Gammeter, ed illustrà dad Aita Puorger, es cumparü pro la chesa editura Gammeter Media SA (ISBN 978-3-9525688-0-4). 

Text: Nicolo Bass