La Val Greva sur Madulain es ün lö ideel per la perscrutaziun da boudas e da crudeda da gera. Immez la val passa l’ovel chi porta cun el bgera crappa e gera. L’Institut svizzer per la perscrutaziun da lavinas (SLF) perscrutescha perque lo daspö trais ans – suot la direcziun da Hervé Vicari – il cumportamaint dal materiel da bouda, impustüt in cas da ferma plövgia.

Analiser e simuler
La Val Greva cun sia ova, la crappa e la gera as rechatta sur sendas da spassager, sur üna via chantunela ed üna plazza da golf. Tuot quell’infrastructura es però protetta dad imsüras architectonicas scu cuntschets e ramasseders da gera.

Ma la bouda situeda sur la val furnescha materiel illustrativ: Plövgia augmainta il volumen dal materiel e cun que eir il potenziel da destrucziun. Hervé Vicari, il perscruteder dal SLF, declera: «L’ova chi cula ingiò tres tuot quist materiel lascha crescher il volumen da quel materiel – ed ella po uscheja augmanter il potenziel destructiv da la val.» Grazcha a las observaziuns illa Val Greva as lascha examiner la dinamica da boudas e svilupper simulaziuns chi güdan in oters cas.

Nouv lös i’l Grischun
In tuot vegnan examinos – sper la val laterela sur Madulain – nouv differents lös i’l Grischun per chapir il muvimaint e la dinamica da boudas. Illa Val Greva sun installedas tschinch staziuns d’imsüraziun seismologica, las quelas vegnan druvedas eir da l’Uffizi da god e prievels da natüra dal Grischun.

Tenor Martin Keiser da l’uffizi chantunel dessan quistas cugnuschentschas güder a güdicher meglder ils ris-chs da boudas eir in oters territoris periclitos: «Cu do que insomma üna bouda e cu vain missa in muvimaint tuot la greva? Las respostas a quellas dumandas güdan ad analiser oters foss ed otras vals in Grischun.» Uscheja vaiva il SLF creo, insembel cun l’ETH Turich, independentamaing da quista simulaziun, ün scenari pussibel da boudas a Blatten i’l Vallais. Ün scenari chi correspuonda vaira bain a la realited.

Dimena po üna val da gera e crappa, scu la Val Greva, güder grazcha a la perscrutaziun ad eviter catastrofas pü grandas. 

Text: RTR/FMR

FMR

La FMR (Fundaziun Medias Rumantschas) furnischa cuntegns medials scrits (per exaimpel texts e graficas) e fotografias per mans da las medias rumantschas. Ella scriva seis artichels in tuot ils tschinch idioms ed in rumantsch grischun. La FMR incumbenzescha eir a persunas rumantschas dastrusch e lontan da scriver columnas sur da quai chi tils occupa illa vita da minchadi.