L’istorgia da Nadal es magari misteriusa. Eir davo avair let quella plüssas jadas, restan differentas dumondas avertas. Perche sun tuornats ils utschels d’inviern? Che zeremonia hana fat cuort avant Nadal, es quai propcha capità? Ed isomma, che rolla giova il bazegner? Gianna Olinda Cadonau ha cun si’istorgia ragiunt seis böt. Ella ama istorgias misticas e misteriusas. Ad ella plascha, sch’ün’istorgia nu respuonda tuot las dumondas. Lura rest’la nempe in memoria e vain reflettada, ch’istorgias cun buna fin sajan passageras. D’incuort ha Gianna Olinda Cadonau publichà seis seguond cudesch da poesias «pajais in uondas / wiegendes land» illa chasa editura «editionmevinapuorger». Per seis prüm cudesch da poesias «Ultim’ura da la not», chi’d es gnü publichà avant bundant quatter ons, ha ella surgni il premi Terra Nova 2017 da la Fundaziun Schiller Sivzra.

Respunsabla per la cultura
Gianna Olinda Cadonau es creschüda sü a Scuol ed ha absolt il gimnasi a Ftan. Davo la matura ha ella stübgià relaziuns internaziunalas a Genevra ed in seguit management da cultura a Winterthur. Actualmaing es Gianna Olinda Cadonau respunsabla per la promoziun da cultura pro la Lia Rumantscha ed ella s’ingascha in differents gremis da cultura in Grischun ed es copresidenta dal lö da cultura La Vouta a Lavin.
Gianna Olinda e sia sour adoptiva Selina Dacy Cadonau sun oriundas da l’India. Ellas sun gnüdas adoptadas our d’üna chasa d’orfens. Ellas han giodü üna bell’infanzia in Engiadina Bassa ed ils genituors adoptivs han promovü las duos mattas in musica ed art. Gianna Olinda Cadonau ha fat musica ed ella ha scrit diaris da pitschna insü. «Eu sun fich grata a meis genituors per tuot las pussibiltats e libertats cha vain gnü», quint’la. Ella es fich furtünada, d’avair pudü far quista via. Ma adonta da tuot la grazia e cuntantezza, resta ün chaschuot da la vita intschert e vöd. In temps plü difficils e da crisa, tilla occupan las dumondas da la derivanza ed il trauma d’adopziun as fa valair.

Uffants adoptats sun plü creativs
Cha uffants adoptats sajan plü creativs, pretenda la litteratura professiunala. In mincha cas eir pro las duos engiadinaisas. Ellas scrivan, disegnan e fan musica. Forsa eir cul böt da survendscher l’intschertezza, per elavurar ed exprimer tuot quai chi tillas muainta ed occupa. Eir üna part da las poesias da Gianna Olinda Cadonau sun misteriusas ed impustüt pensivas. Sco per exaimpel da quels utschels giò’l fuond dal mar, chi sainza pennas spettan ad ün spettar... Ella scriva da sömmis e vardats, d’illusiuns e realtats, ma adüna sainza tradir tuot, laschond leger tanter las lingias. Mincha poesias es ün ouvra, listess scha l’es scritta in rumantsch, tudais-ch, frances o inglais. «Per mai sun ils pleds sco ardschiglia», quinta la scriptura e poetessa. Ed ella glima, stordscha, lavura, müda, cumpuona e fuorma ils pleds per crear finalmaing ün’atmosfera tuottafat speciala. Minch’ouvra es eir üna lita respectivamaing üna debatta cun ella svess.
Apunta per quista lita ha Gianna Olinda Cadonau tut quista prümavaira ün congedi da lavur ed ella s’ha tut il temp per la famiglia e per sai stess. Ed impustüt ha’la pudü as concentrar da scriver e s’exprimer e da’s tour litteraricamaing plü seriusa. «Id es d’exercitar per dvantar meglder. Quai vala eir pels texts», disch Gianna Olinda Cadonau cun persvasiun. Per ella es scriver sco far musica ed ella nüzzaja la lingua sco instrumaint. Gianna Olinda ramassa experienzas cun exercitar. Per ella es eir l’istorgia da Nadal da la «Engadiner Post/Posta Ladina» üna nouv’experienza ed ün experimaint tuot special.

Ün nouv cumanzamaint
E scha qualchün cugnuoscha fich bain, quai cha Gianna Olinda scriva tanter las lingias, es quai sia sour Selina Dacy Cadonau. Ella ha nempe cun si’illustraziun da l’istorgia da Nadal toc sül viv quai cha sia sour ha exprimi cun scriver. Ella viva cun sia famiglia a Berna ed ha stübgià medicina natürala e magistra. Davo avair lavurà dudesch ons sco magistra ha ella l’on passà vuglü far uorden cun sia vita professiunala e famigliara. E davo ün nouv cumanzamaint cun sias duos figlias, lavur’la in ün affar da textilias ed ella voul tour daplü temp per disegnar e pitturar. «Eu less in avegnir far daplü robas chi fan dalet», quint’la da seis nouv motto da vita. Plaschair tilla fa eir il blog ch’ella scriva a reguard il tema adopziun. «Ed eir l’illustraziun per la EP/PL es statta üna buna schanza per tuornar a pitturar», disch Selina Dacy chi ha fat eir ün stüdi a la Scoul’ota d’art a Turich.

Ün proget da famiglia
L’istorgia da Nadal es stat ün proget da famiglia. Sper sia sour cun l’illustraziun, s’han partecipats eir l’hom ed il figl da Gianna Olinda Cadonau a quist proget. «Meis figl ha eir gnü bunas ideas e fantasias per realisar l’istorgia dal regal dals utschels», quint’la. Finalmaing s’ha’la eir laschada inspirar d’ün purtret cun utschels cha sia sour vaiva pitturà avant qualche ons. Perquai es ella fich cuntainta, cha sia sour s’haja partecipada a quist experimaint da Nadal. Ed adonta da tuot l’agüd famigliar, es per Gianna Olinda il scriver ed impustüt eir il ritem da scriver a man, üna chosa fich persunala e privata. «Quai es ün process bel ed important».
Cha scriver saja eir ün svilup e ch’ella imprenda a cugnuoscher a sai stess cun mincha nouv text. Ma cur cha’l text es sün palperi e l’ouvra es a fin, schi appartegna quella a tuots. Quai vala eir per l’istorgia da Nadal, ingio ch’ella lascha partecipar ils lectuors a seis sömis e sias fantasias, ed impustüt eir a quels misteris chi nu vegnan gnanca scrits e chi restan zoppats tanter las lingias.

Autur e fotografia: Nicolo Bass