Quista gövgia sarà ün grond di pella cineasta Susanna Fanzun. Seis film da kino cul titel «I Giacometti» vain muossà pella prüma jada al public – in occasiun dals 58avels Dis da film da Soloturn (18 fin 25 da schner 2023). Il film da var 100 min es perfin nominà, insembel cun set oters, pel premi dal public. «I Giacometti» es perquai programmà illas duos grondas salas dal festival.

FMR: Susanna Fanzun, quista gövgia es premiera mundiala da «I Giacometti» a Soloturn. Es ella nervusa?

Susanna Fanzun: Schi, quista jada suna magara nervusa, schabain ch’eu sun fingià pella novavla jada cun ün da meis films a Soloturn. Ma in gövgia pudaina muossar «I Giacometti» perfin la saira illa Reithalle. Implü n’haja ün plaschairun da la nominaziun pel premi dal public. Tuot insembel es simplamaing grondius, ma i procura schon per tensiun. Impustüt m’allegra d’inscuntrar quista gövgia a blera glieud chi ha contribui al film, saja cun dar intervistas, cun sustgnair il proget o cun procurar pels drets per pudair muossar ils purtrets da las ouvras dals Giacomettis. Lain sperar cha’l film plascha… – Insomma, id es stat ün grond baccun, ün grond proget chi ha dürà plüs ons. Ma uossa es il mumaint per laschar ir.

Che es oter quista jada in congual cun oters films ch’Ella ha realisà?

I dà plüs aspets chi sun stats particulars quista jada, abstrahà dal fat cha’l proget m’accumpogna uossa fingià blers ons. Prüma es l’aspet visual propi stat üna sfida. A quel n’haja dat gronda paisa. L’istorgia tratta d’üna famiglia d’artists chi lavuraiva cul purtret, perquai am paraiva quel livel enorm important. Eu n’ha vuglü quintar l’istorgia da la famiglia a man da reinscenaziuns, films e fotografias, ma impustüt eir a man da purtrets e skizzas cha’ls artists han fat svess – els han nempe tuots eir adüna disegnà e documentà lur minchadi, eir la vita da famiglia. Per quintar in quist möd l’istorgia vaina stuvü far üna gronda retschercha per chattar quist o tschel purtret, per eir pudair filmar ils originals. Ma per propi pudair integrar quels purtrets i’l film vaina lura stuvü sclerir pro mincha singul’ouvra ils drets. Quels drets da las singulas ouvras sun per part repartits pro differentas persunas ed instituziuns. Amo pro la montascha vaina stuvü decider, scha nus ans pudain prestar üna o tschella fotografia.

Blera lavur acribica e stantusa?

Schi, acribica e fich interessanta. Ma eu nu sun statta suletta. L’istoricra d’art Stéphanie Eberle-Senn e tuot la squadra da producziun han lavurà intensivmaing per sclerir funtanas, drets e far ils contrats. Ils titels finals dal film cun tuot las indicaziuns dan perdütta da quella lavur. Il seguond aspet particular pro quist proget sun stattas las funtanas scrittas. Eir quellas ston gnir documentadas e pajadas. Tuot quistas lavurs e las indemnisaziuns da drets da scrits, purtrets e fotografias sun posts considerabels i’l budschet da bod 900 000 francs. E lura vaina eir laschà far musica aposta pel film, interpretada da la pianista Hania Rani e la cellista Dobrowa Cozocher.

Sco terz aspet particular da quist film as poja resguardar las intervistas cha nus vain fat cun perdüttas chi han cugnuschü persunalmaing a la famiglia Giacometti. I dà fich bunas parts d’intervista ch’eu nun ha gnanca pudü integrar i’l film, per exaimpel cul fotograf Ernst Scheidegger, cul collecziunader d’art Eberhard W. Kornfeld o culla parainta Laura Semadeni-Dolfi. Las parts d’intervista na dovradas nu sun uossa persas, mabain eu tillas met in salv. I va dimena per daplü co be per il film. I va eir per documentar istorgias chi van uschigliö a perder culla mort da las perdüttas.

Avant passa 20 ons ha’La fat pella Televisiun Rumantscha ün prüm film sur dad Alberto Giacometti cul titel «Nos Alberto». Uossa s’ha’La occupada güsta da l’intera famiglia. Nu Tilla vegnan quists Giacomettis planet our pellas uraglias?

(ria) Na, insè brich. Schabain cha mia famiglia vezza quai forsa ün pa oter. Els m’han sustgnü enorm dürant tuot quists ons, sun gnüts a verer cun mai quist e tschai. I’s po dir cha’ls Giacomettis han influenzà eir nossa vita da famiglia. Però eu scuvrisch adüna darcheu roba nouva ed interessanta, per exaimpel eir sur dal suvrin cuntschaint dal bap Giovanni – Augusto Giacometti. Quel nu cumpara aint in meis film actual, ma eu n’ha fingià in vista da realisar cun temp e peida ün film be sur dad Augusto. Dürant la chatscha, cun spettar sül post, n’haja let fingià avant ons üna bell’ediziun dals diaris dad Augusto. Quels fascineschan e fan vöglia da cumanzar be subit culla lavur! Ma avant co ir vi da quel film, suna amo vi da duos oters progets.

Ün proget da film sco «I Giacometti» varà sgüra eir gnü sias difficultats e sfidas?

Cler, in quist cas sarà quai statta la lavur da ramassar ils raps pel proget. Pro quella lavur m’ha natüralmaing eir sustgnü la firma da producziun da Turich cul producent Samir. Per finanziar uschè ün film esa eir dad ir sur ils cunfins da l’agen chantun oura. Nos proget ha survgni sustegn eir da la Zürcher Filmstiftung e d’otras varts. Uschè vaina pudü schlargiar nos radius da producziun, in Frantscha ed in Italia. In Grischun ha evaluà la cumischiun da cultura nossa dumonda da sustegn. Quella fa üna proposta per mans dal regent in uffizi e la Regenza. Cur ch’eu vaiva fat la dumonda, d’eira amo Martin Jäger in uffici. Hoz es meis hom (Jon Domenic Parolini, remarcha redacziunala) in quel uffizi – e mias dumondas vegnan evaluadas a la fin da seis collega Marcus Caduff, il substitut pel departamaint.

Cun quist film actual es Ella ida in tschercha dal misteri da la lavur dals Giacomettis? Che es la resposta, che distingua quista famiglia d’artists/as dad otras famiglias?

Eu sper cha mincha spectatura e spectatur chatta la resposta tanter ils purtrets dal film. Ma eu craj chi’s tschüffa ün sentimaint per l’atmosfera chi regnaiva in quista famiglia. Eir sch’eu nu tils n’ha schanià, i’s vezza forsa eir varts main sulaglivas. Per mai svess n’haja scuvert üna famiglia cun persunalitats fich differentas: Giovanni, Annetta, Alberto, Diego, Ottilia e Bruno. Els daivan bler spazi ün a tschel e listess tgnaivan els insembel. S’inclegia es immez aint la mamma Annetta, l’unica chi nu d’eira artista, ma chi vaiva üna rolla fich importanta! Ella ha fat per uschedir il management per l’intera famiglia.

Il film «I Giacometti» vain muossà quista gövgia, ils 19 da schner 2023 a las 20.45 h illa Reithalle e dumengia, ils 22 da schner 2023 a las 09.15 h i’l Landhaus – il rom dals 58avels Dis da film da Soloturn. Il film vain muossà quist utuon i’ls kinos svizzers.

Intervista: David Truttmann/fmr