Gövgia bunura davant la Butia Randulina. Il placat cul nom da l’affar es güsta gnü montà, uossa mancan amo las neglas per davant porta ed ün bankin per cha’ls cliaints possan far üna posa e giodair la bella vista süllas muntognas avant o davo las cumpritas. Iolanda Silva es occupada cullas ultimas preparaziuns pell’avertüra da sia prüma butia. Id es üna butia da specialitast engiadinaisas i’l center da Scuol.

Il nom da la butia nun ha be üna simbolica per Engiadinaisas ed Engiadinais, dimpersè eir pella vita da Iolanda Silva. Nada es ella in Angola. Daspö il 16avel tschientiner d’eira il pajais in Africa centrala üna colonia portugaisa. Eir ils perdavants da Iolanda Silva sun emigrats dal Portugal ad Angola e vaivan là plantaschas. «Quatter generaziuns da mia famiglia han vivü in Angola», quinta l’affarista. Ella sezza sün ün s-chabè da lain immez la butia chi para fingià bod pronta pell’avertüra dal di davo. 

L’Africa es restada in seis cour
Fingià dal 1959 han cumanzà ils cumbats ad Angola per dvantar independent dal Portugal. Dal 1975 es gnüda proclamada l’independenza dad Angola, mo lura ha cumanzà üna guerra civila chi’d es ida afin pür dal 2002. La famiglia da Iolanda Silva es mütschida dal 1981 dal pajais, quai cun be ün pêr valischs e fotografias. Ils genituors chi d’eiran magisters e manaivan ad Angola üna scoula sun tuornats cun lur quatter uffants a Portugal, il prüm al nord, davo pac temp al süd, ill’Algarve. «Eu m’ha lönch sentida estra a Portugal», disch Iolanda Silva. Ella vaiva be quatter ons cur ch’ella ha gnü dad abandunar seis dachasa. «L‘Africa es adüna restada in meis cour, e chaschuna amo hoz ün sentimaint d’increschantüm», quinta ella.

Restà dad Angola sun spaisas africanas chi vegnan cuschinadas amo hoz in famiglia, las algordanzas dals genituors ed üna mentalità chi’d es differenta da quella dals umans a Portugal. Ill’Algarve ha Iolanda Silva bainschi fat amicizchas, ha absolt sia scolaziun ed ha dafatta vuglü cumanzar ün stüdi da turissem. Mo lura s’han seis genituors divorziats e per schmütschir ün pa la situaziun tendüda in famiglia, han sia sour ed ella decis dad ir a lavurar üna stagiun d’inviern in Engiadina Bassa. La sour vaiva üna cuntschainta a Scuol.

As sentida subit dachasa a Scuol
«Cur ch’eu sun gnüda a Scuol our dal tren m’haja inamurada immediatamaing dal lö, eu m’ha sentida dal prüm di davent dachasa», quinta Iolanda Silva. Ella nu sapcha declerar perche. Sia sour haja resenti precis il listess. Rivadas in Engiadina sun ellas dal 1999 - dürant l’inviern da la gronda naiv. Tuottas duos sun amo adüna qua. 

Iolanda Silva vaiva chattà lavur sco duonna da chombras in ün hotel, ha plü tard lavurà i’l service e sco recepziunista in differents hotels a Scuol. Iolanda discurriva fingià portugais, spagnöl, frances ed inglais. In Engiadina Bassa ha’la imprais amo tudais-ch ed eir rumantsch inclegia ella intant bain. «A la fin n’haja listess lavurà i’l turissem, adonta ch’eu nun ha glivrà il stüdi da turissem», conclüda Iolanda Silva riond. Ella es persvasa chi’s chatta sia via eir cun far ün pêr stortas sül viadi fin pro’l böt. «Da sforzar alch nu fa dabsögn». Quist pensar es forsa la ierta africana.

Adüna darcheu bels inscunters
Avant ot ons ha survgni Iolanda Silva la plazza sco camariera e vendadra in üna butia da specialitats engiadinaisas e grischunas i’l Center Alpin a Scuol. Intant es quel stabilimaint gnü strat giò per far lö ad üna nouva chasa cun ün’otra sporta. Duos motivs principals daja ch’ella ha decis da far inavant e da drivir ün’aigna butia da specialitats engiadinaisas a Scuol. «A mai plascha il contact culla cliantella, i dà adüna darcheu bels inscunters», disch ella. E lura haja ella plaschair vi da prodots genuins, indigens e fats a man. Üna jada l’on tuorna Iolanda Silvia ill’Algarve per visitar a famiglia ed amias. Mo ella viagia eir jent in oters pajais, quai cun seis partenari, ün hom cun ragischs engiadinaisas. «Eu vegn jent davent, mo eu tuorn adüna eir jent a chasa in Engiadina», disch l’affarista portugaisa - e cun quista frasa tuna ella precis sco üna Engiadinaisa.